Brandveiligheid speelt een cruciale rol in de gebouwde omgeving van Nederland. Jaarlijks vinden er honderden brandincidenten plaats die niet alleen leiden tot directe schade aan gebouwen en eigendommen, maar ook tot verstoringen van bedrijfsprocessen, milieu- en maatschappelijke schade. Toch wordt de besluitvorming over brandveiligheidsmaatregelen vaak nog gedreven door minimale wettelijke vereisten, in plaats van door een integrale afweging van risico’s, kosten en baten.
Op deze pagina vindt u artikelen die brandveiligheid benaderen als een economisch en maatschappelijk vraagstuk. De artikelen bieden inzicht in hoe brandveiligheid kan worden geïntegreerd in duurzaamheidsbeleid, risicomanagement en investeringsbeslissingen. Hierbij wordt onder meer gebruikgemaakt van micro-economische modellen, kosten-batenanalyses en risicogestuurde methodieken zoals Bowtie-analyse.
Een belangrijk internationaal perspectief wordt geboden door het concept van Fire Safety Engineering (FSE). Volgens een onderzoek van het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie (2020–2021) is FSE nog onvoldoende geïmplementeerd in nationale regelgeving [1]. Dit betekent dat in veel gevallen specifieke brandscenario’s en risicokwantificatie niet worden meegenomen in ontwerp- en besluitvormingsprocessen. FSE, zoals gedefinieerd door de International Organisation for Standardisation (ISO) [2], omvat het toepassen van wetenschappelijke en technische principes om levens te redden, eigendommen te beschermen en milieuschade te beperken. Het biedt mogelijkheden voor betrouwbaardere brandveiligheid, kosteneffectieve maatregelen, betere communicatie met andere professionals die betrokken zijn bij het ontwerp, het bouwproces en het goedkeuringsproces en innovatieve oplossingen die buiten traditionele voorschriften vallen.
De hierna volgende informatie biedt de kaders waarbinnen Fire Safety Engineering als onderzoeksgebied een belangrijke bijdrage kan leveren.
- Position Paper Duurzaam Veilig [3]. Als de brandveiligheid gericht op schadebeperking, wel een prominentere plek in de wet- en regelgeving zou krijgen, kan in de toekomst de omvang van veel branden worden beperkt. Ook kunnen deze beter beheersbaar worden gemaakt of zelfs geheel worden voorkomen. Daarmee wordt de schade en het uit een brand voortkomende leed beperkt. Verzekeraars en brandweer vinden dan ook dat er binnen het Bouwbesluit én de aanvullende brandveiligheidsstandaarden meer aandacht moet komen voor de brandbaarheid, de branduitbreidingskans van een gebouw, de daadwerkelijke risico’s in een gebouw en de risico’s voor kwetsbare groepen gebruikers. Waar nu nog vooral de vluchtveiligheid het uitgangspunt is, zou wat ons betreft de brandveiligheid (gericht op schadebeperking) het uitgangspunt moeten zijn. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de nieuwe risico’s die ontstaan in het kader van de energietransitie. We kunnen niet alleen kijken naar de schade aan gebouwen zelf, maar moeten ook de mogelijke schade aan maatschappij, milieu en bedrijvigheid meewegen.
- Acceptatie (rest)risico [4]. De vraag die de brandweer zich moet stellen is daarom niet zozeer een bedrijfskundig vraagstuk (hoe zet ik mijn capaciteit het beste in?), maar een maatschappelijk en juridisch vraagstuk: wat is een acceptabel (rest)risico? Pas als deze vraag is beantwoord, kan er op het bedrijfskundige vraagstuk antwoord worden gegeven. Zonder bepaling van een acceptabel restrisico is er immers geen duidelijk doel waarop de brandweer zich kan focussen.
- BBL Publicatiedatum: 21-05-2025. Gebaseerd op Stb 2018,291, … , Stb. 2023,426 (Besluit bouwwerken leefomgeving) gepubliceerd op 21-11-2023 en laatstelijk gewijzigd bij Besluit van 6 mei 2025 [5].
- Doel bij de brandveiligheidsregels in dit besluit is het voorkomen van slachtoffers (gewonden en doden) en het voorkomen dat een brand zich uitbreidt naar bouwwerken op andere percelen. Het behouden van het bouwwerk en het voorkomen van schade aan het milieu, monumenten of maatschappelijke voorzieningen of belangen zijn geen doelstellingen van dit besluit. Bij de brandveiligheidsregels voor nieuw te bouwen gebouwen is in dit besluit uitgegaan van het volgende tijdsmodel voor vluchten en hulpverlening:
- binnen 15 minuten na het ontstaan van een brand is de brand ontdekt en zijn de door die brand bedreigde personen en de brandweer gealarmeerd;
- binnen 15 minuten na die alarmering hebben de door de brand bedreigde personen zonder hulp van de brandweer het gebouw kunnen ontvlucht;
- de brandweer is aanwezig en operationeel binnen 15 minuten na het melden van de brand, en
- de brandweer heeft de brand binnen 60 minuten na het ontstaan onder controle, wat inhoudt dat voorkomen wordt dat de brand verder uitbreidt. Op dat moment zijn de laatste door de brand bedreigde personen met behulp van de brandweer gered.
- Doel bij de brandveiligheidsregels in dit besluit is het voorkomen van slachtoffers (gewonden en doden) en het voorkomen dat een brand zich uitbreidt naar bouwwerken op andere percelen. Het behouden van het bouwwerk en het voorkomen van schade aan het milieu, monumenten of maatschappelijke voorzieningen of belangen zijn geen doelstellingen van dit besluit. Bij de brandveiligheidsregels voor nieuw te bouwen gebouwen is in dit besluit uitgegaan van het volgende tijdsmodel voor vluchten en hulpverlening:
Met deze informatie willen we bijdragen aan een bredere toepassing van brandveiligheidseconomie en FSE in Nederland. We nodigen u uit om te lezen, te reflecteren en mee te bouwen aan een toekomst waarin brandveiligheid integraal onderdeel is van verantwoord bouwen en beheren.
[1] A. Athanasopoulou, A. ; Sciarretta, and F. Sousa, “The status and needs for implementation of Fire Safety Engineering approach in Europe Support to policies and standards for sustainable construction,” 2023, pp. 8–9. doi: 10.2760/031591.
[2] ISO International Organization for Standardization, “ISO/TC 92/SC 4 Fire safety engineering.” Accessed: Oct. 04, 2023. [Online]. Available: https://www.iso.org/committee/50552.html
[3] “Position Paper Duurzaam Veilig,” 2021. Accessed: Mar. 18, 2024. [Online]. Available: https://www.verzekeraars.nl/media/8579/paper-duurzaam-veilig.pdf
[4] M. Bertels and T. Hessels, “Cascademodel 3.0,” 2022. Accessed: Aug. 25, 2023. [Online]. Available: https://nipv.nl/wp-content/uploads/2022/06/20220516-NIPV-Cascademodel-3-0.pdf
[5] “Integrale Nota van Toelichting behorende bij Besluit Bouwwerken Leefomgeving 2025, 2.3.8 Overige uitgangspunten voor dit besluit”, Accessed: Jun. 03, 2025. [Online]. Available: https://www.bblonline.nl/docs/wet/bbl-nvt/toelichting-op-de-staatsbladen/stb.-2018-291/2/2.3/2.3.8?q=Het+doel+van+de+brandveiligheidsvoorschriften+is+ongewijzigd+gebleven%3A+het+voorkomen+van+slachtoffers+%28gewonden+en+doden%29+en+het+voorkomen+dat+een+brand+zich+uitbreidt+naar+een+ander+perceel